Елордада Нұрғиса Тілендиевтің 100 жылдығына арналған республикалық фестиваль басталды

Астанада КСРО халық әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Халық қаһарманы Нұрғиса Тілендиевтің 100 жылдығына арналған «Құстар әні» республикалық фестивалі басталды, деп хабарлады Elordainfo.kz.

Астана қаласы әкімдігінің Еркеғали Рахмадиев атындағы Мемлекеттік академиялық филармониясы ұйымдастырған ауқымды іс-шараның мақсаты көрнекті композитордың шығармашылық мұрасын кеңінен насихаттау, ұлттық музыка өнерінің дамуына ықпал ету, жас музыканттарға қолдау көрсету және өңірлік өнер ұжымдарының тәжірибе алмасуына мүмкіндік жасау болатын. 
Мәдени іс-шараға ҚР еңбек сіңірген қайраткерлері, мәдениет және өнер майталмандары, еліміздің әр өңірінен келген шығармашылық ұжымдар, БАҚ өкілдері мен өнерсүйер қауым қатысуда. 

«Биыл елімізде КСРО халық әртісі, Халық қаһарманы, композитор, атақты дирижер Нұрғиса Тілендиевтің 100 жылдығы тойланып жатыр. 
Бүгін елордада қала әкімінің қолдауымен, филармонияның ұйымдастыруымен «Құстар әні» республикалық фестивалі шымылдығын түрді.  Әуелі өнер иесінің өмірі мен шығармашылығын еске алуға арналған дөңгелек үстел өтті, сосын Нұрғиса Тілендиев атындағы академиялық фольклорлы-этнографиялық «Отырар сазы» оркестрінің концерті болды. Ертең өңірлік филармония ұжымдарының концерті ұйымдастырылады, онда 10 шақты облыстан келген әртістер өнер көрсетеді. 4 сәуірде Еркеғали Рахмадиев атындағы Мемлекеттік академиялық филармонияның қазақ оркестрі фестивальді қорытындылайды. 
Фестиваль елордамызда алғаш рет ұйымдастырылып отыр», - деді ҚР еңбек сіңірген қайраткері Айтқали Жайымов. 

Өнер иесінінің өмірі мен шығармашылығын еске алуға арналған дөңгелек үстел филармонияның камералық залында өтті. 
Еркеғали Рахмадиев атындағы Мемлекеттік академиялық филармонияның директоры, дөңгелек үстелдің модераторы Ерлан Дәкенов Нұрғиса әндерін халыққа жеткізушілердің ішінен сөз тізгінін Қазақстанның халық әртісі, «Парасат», «Құрмет» ордендерінің иегері Нұрғали Нүсіпжановқа берді. 

«Нұраға біздің арамыздан өзі кеткенімен, оның музыкада ешкім қайталай алмайтын істерін батырлыққа балауға қақымыз бар. Аяулы ағаммен елу бір жыл сырлас болдым, мұңдас болдым, сапарлас болдым. Достығымыз бір туған бауырларға айналған жандармыз. 
Мені «Нұрғаш» деп, бір-екі көрмей қалса, «сағындырып қайда жүрсің, тез жет» деп қоңырау шалатын.
Филармонияға келсем, репетиция қызып жататын. Есіктен енгенімнен менің даусыма арнап шығарған «коронный» әндерімді оркестр дүркіретіп ала жөнеледі. «Саржайлау» дейсіз бе, «Алатау» дейсіз бе, «Өз елім» дейсіз бе, барлық әндерімді айтқызып, айызы қанған соң құшағына қысатын. «Адалым-ау», «Жалғызым-ау» деп егілетін. Міне, Нұрағаның өнерде ықыласы, киесі өлшеусіз биік еді. Оны әр адам өзі ұққанынша жүрегіне сыйдыра алады», - деп еске алды өнер иесін Н.Нүсіпжанов.

Келесі сөз кезегін алған Қазақстанның халық әртісі Майгүл Қазтұрғанова алғаш рет композитордың әнін қалай шырқағанын әсерлі баяндап берді.  

«Бір күні Нұраға «Жүрегім менің» деген әнді айтасың» деді. Мен «Бұл әнді мына жіңішке даусыммен қалай айтам?» деп түнімен уайымдап жыладым. Бір кезде жүрегім ауырды. Ойланып отырып-отырып, есімді жинадым. «Мен әнді өз сезіміммен айтам» деп шештім. Ертесі филармонияға келдім. «Қазтұрғанова, сахнаға шық» деді. Тізем дірілдеп, қорқып, сахнаға жүгіріп шықтым. Айта бердім әнді. Бір кезде ән аяқталды. Ана кісі жылап тұр. «Құрыдым» деп ойладым, «бәрін бүлдірген шығармын» дедім. Нұраға «Встать, оркестр» деді. Сосын «Ән бүгін туылды, әнші әнші ретінде бүгін туылды» деді. Маңдайымнан сүйіп, «Сен нағыз әншісің!» деді. Мен жылап жібердім», - деді Майгүл Қазтұрғанова.

Бұдан соң Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, профессор Айтқали Жайымов, Н.Тілендиевтің күй мұрасын зерттеуші ғалым, К.Байсейітова атындағы Қазақ ұлттық өнер университетінің дәстүрлі музыкалық өнер факультетінің деканы, мәдениет саласының үздігі Батырлан Әбенов, Қазақстан композиторлар одағының төрағасы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, композитор Серікжан Құттымбетұлы ғасырда бір туатын таланттың композиторлық қырларын ашты. 
Дөңгелек үстелді Астана қаласы Мәдениет басқармасы басшысының орынбасары Нұран Амангелдіұлы қорытындылады. 

Фестиваль аясындағы бүгінгі іс-шаралар легі Нұрғиса Тілендиев атындағы академиялық фольклорлы-этнографиялық «Отырар сазы» оркестрінің концертімен жалғасты.  
Саф өнердің  саңлағы саналы ғұмырында 500-ден астам ән, күй, романс, увертюра, поэма, контата, опера, балет, 40-тан астам пьеса мен 20-дан астам фильмдерге музыка жазса, бүгінгі концертте солардың ішіндегі маңдайалды туындылары орындалды.
Осы кештің қадірлі қонақтарының бірі ҚР мәдениет саласының үздігі, күйші-композитор, Нұрғиса Тілендиевтің шәкірті, "Отырар сазы" оркестрінде 15 жыл еңбек еткен Дүйсебай Шаштайұлы Нұрғиса Тілендиевтің өнері туралы жүрекжарды пікірін білдірді. 

«Нұрғиса Тілендиевтің композитор ретінде, дирижер ретіндегі орны орасан. «Махамбет» деп аталатын күй-поэмасының өзі неге тұрады? Қазақ музыкасындағы бірегей шығармалардың бірі ғой. 
Ол кісінің образды ашу жағынан техникасы өте мықты. Ол тәрізді Махамбеттің образын басқа ешкім келтіре алған жоқ. Музыканың өн бойында жаугершілік, қайрат, жігер - бәрі бар. Формасы да күшті. Оның күйлеріндегі әрбір дыбыс ойнап тұрады, әрі өз орнын тапқан. Нұрғиса Тілендиев әр аспапты орнына қоя білді. Халықтық музыканың қаймағын сақтай отырып, қосымша әуенді әдемі келтіре білді. Қай музыкасын алсаңыз да, мысалы, «Жеңіс салтанаты», «Қайрат» увертюраларында, «Ата толғауы» күйінен де осыны байқайсыз. Ол музыка шығарғанда аспап қолданбайтын, бәрі жүрегінен шығатын», - деді Дүйсебай Шаштайұлы.

Музыка өнеріне құбылыс болып келген сырлы суреткер өзіндік қолтаңбасымен қасиетті қазақ әуенін жаңа белеске көтерді. Оның әсем әндері, күмбірлеген күйлері, ірі шығармалары алтын қорға енді. Фестивальдің мақсаты сол бір өміршең туындыларды өз биігінде әспеттеу, ұлықтау болса, концертте «Отырар сазы» оркестрінің көркемдік жетекшісі және бас дирижері, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Дінзухра Тілендиева бастаған өнер майталмандары бұл биік үдеден мүдірмей өтіп, көрерменнің ыстық ықыласына бөленді.