Бибігүл Жексенбай: Конституцияны қорғау – ертеңгі ұрпақтың тағдырын қорғау

Биыл – Ата Заңымыздың 30 жылдығы. Елордамызда айтулы күнге орай, Мемлекет басшысының қатысуымен алқалы жиын өтті. Халықаралық конференцияда Конституцияның эволюциялық даму кезеңдері жан-жақты сараланды. Бұл туралы Парламент Сенатының депутаты Бибігүл Жексенбай өзінің әлеуметтік желідегі парақшасында жазды, деп хабарлады Elordainfo.kz.

«Тәуелсіздіктің темірқазығы болған бұл құжат 1995 жылы бүкілхалықтық референдумда қабылданғаны баршаға мәлім. Бірақ Президент Қасым-Жомарт Тоқаев әділ атап өткендей, шын мәнінде халықтың жадысында үш жыл бұрынғы тарихи референдум ерекше сақталып отыр. Сол кезде Конституцияның үштен бірі жаңарды. Әрине, ол кезеңде жаңа Конституция қабылдайық деген пікірлер де болды. Заң жүзінде де, саясат тұрғысынан да қисын тапқан ұсыныстар еді» деді ел Президенті. Қандай ұсыныстар айтылса да, Мемлекет басшысы сабақтастықты таңдады. Егер олай болмағанда, біз қазір 30 жылдықты емес, үш жылдықты атап өтер едік», - деді Сенат депутаты.

Бибігүл Жексенбай Ата заңымыз  Қазақстанның тұрақтылығы мен тәуелсіздігінің берік кепілі екенін айтты.

«Осы үш жылдың ішінде еліміз Конституциялық сот құрды. Президент партиядан тыс мәртебеге ие болды. Мажоритарлық жүйе қайта оралды. Адам құқықтарын қорғаушы институт күшейді. Өлім жазасына түбегейлі тыйым салынды. Бұл – жай ғана өзгерістер емес, қоғамның жаңа дәуірге қадам басқанының айғағы. Президент өз сөзінде, халық ең үлкен жетістік ретінде жердің, жер қойнауы мен табиғи байлықтың халық меншігі болып заңда бекітілгенін атады. Шындығында, қазақ үшін бұл – өмірлік мәселе. «Жер – халықтікі» деген ұстаным – елдің ар-намысы мен болашағы. Ата заңымыз – Қазақстанның тұрақтылығы мен тәуелсіздігінің берік кепілі. Бірақ ол да қоғам секілді уақыт талабына сай өзгеріп, дамып отыруы тиіс. Конституционализм – үнемі қозғалыстағы жүйе. Президент айтқандай, конституционализм – тоқтап қалмайтын процесс. Ол заң шығару ісімен біте қайнасқанымен, бүгінгі жаңа технологиялық, экономикалық және геосаяси шындықта мүлде басқа мазмұнға ие бола бастады. Қазақстан үшін бұл – үлкен мүмкіндік әрі жауапкершілік. Жаңа сын-қатерлерге дер кезінде бейімделу, халықаралық тәжірибені сараптай отырып, ұлттық мүддеге сай шешім қабылдау – біздің құқық жүйеміздің басты міндеті», - деді спикер.

Сөз арасында Парламент Сенатының депутаты жасанды интеллект тақырыбына да тоқталды.

«Президенттің конференциядағы сөзінен біз бүгінгі күннің ең өзекті мәселелерін анық байқаймыз. Жаппай цифрландыру мен жасанды интеллект адам өмірінің барлық саласына еніп, дәстүрлі түсініктерді қайта қарауға мәжбүр етуде. Қазірдің өзінде әлемде адамның рөлі мен орнын талқылайтын өткір пікірталастар жүріп жатыр. Биотехнологиялардың дамуы құқықтық қайшылықтарға әкеліп, ғасырлар бойы қалыптасқан этикалық нормаларды шайқалтты. Генетикалық инженерия, жасанды органдар, клондау сияқты мәселелер заң саласын түбегейлі өзгертуі мүмкін. Геосаяси өзгерістер ұлттық заңнаманы ғана емес, халықаралық құқық жүйесін де қайта қарауға итермелейді. Әрбір мемлекет өзінің егемендігін жаңа жағдайда қорғаудың жолын табуға тиіс», - деді Б.Жексенбай.

Депутаттың пікірінше, бүгінгі Конституцияны қорғау – ертеңгі ұрпақтың тағдырын қорғау.

«Цифрландыру, жасанды интеллект, биотехнологиялар адамзаттың болашағын ғана емес, құқықтың мәнін де өзгертуде. Кеше ғана ертегіге ұқсаған дүниелер бүгінгі күннің шындығына айналды. Ал осы өзгерістердің бәрі адам құқығы, мемлекет егемендігі және халықаралық құқықтың жаңа жүйесін қажет етеді. Президент айтқандай, конституционализм ешқашан тоқтап қалмайды. Ол заң шығару үдерісімен бірге қарыштап дамиды. Ендігі міндет – осы жолда елдің тәуелсіздігін қорғап, уақыттың талабына сай жаңартып отыру. Қазақстанның құқықтық мемлекет ретіндегі келешегі – осы сергектікте, осы зерделі қадамда», - деп сөзін түйіндеді Бибігүл Жексенбай.