5-7%-дан аспайтын мөлшерлемемен ипотекалық бағдарлама қажет – сарапшы

7%-дан төмен мөлшерлемемен ипотека пайда болмай, қазақстандықтар үшін тұрғын үй сатып алу қолжетімсіз болады. Мұндай пікірді Қазақстан құрылысшылар одағының басшысы Талғат Ерғалиев айтты, деп хабарлады Elorda.info LS-ке сілтеме жасап.

Ерғалиев осы жылы өмір сүру деңгейінің күрт қымбаттауына байланысты (қазандағы жылдық инфляция –18,8%, азық-түлік бағасының өсуі – 23,1%) қазақстандықтардың тұрғын үй сатып алу мүмкіндіктері айтарлықтай нашарлағанын атап өтті. Халықтың табысы бағаның өсуіне ілесе алмайды. «7-20-25» сияқты халықтың барлық санаттары үшін қол жетімді мемлекеттік ипотекалық бағдарламалар аяқталуда. Орта тап басқа жеңілдікті бағдарламаларға мүмкіндігі жоқ.

12%-бен аздаған қазақстандықтар несие ала алады. Жалақы өспейтінін ескере отырып, мұндай пайыздық мөлшерлемені төлеу қиын. Елде 5-7%-дан аспайтын мөлшерлемемен ипотекалық бағдарлама қажет, - деп түсіндірді одақ басшысы.

Сарапшы Қазақстанда алдағы 10 жылда баспанаға мұқтаж қазақстандықтардың саны 10 млн адамға дейін артатынын атап өтті. Оның ішінде урбанизация, қалаларға ішкі және сыртқы көші-қон, демографияның өсуі есебінен. Сарапшының есептеуі бойынша сұранысты қанағаттандыру үшін көрсетілген кезеңде 300 млн шаршы метр тұрғын үй тұрғызу қажет. Алайда, ағымдағы қарқынымен (2022 жылы 15 млн шаршы метр) бұл үшін 20 жыл қажет болады.

Үй сатып алу қол жетімсіз болып бара жатқандықтан, бұл халықтың наразылығына, әлеуметтік шиеленіске және билікке сенімсіздікке әкелуі мүмкін, - деп болжады Ерғалиев.

Оның сөзінше, қазіргі уақытта тұрғын үй сатып алуға ақша жинау үшін бір адам кемінде 500 мың теңге табуы керек. Қазір сарапшының пікірінше, адамдардың көпшілігінде қаражат жинауға мүмкіндік жоқ. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі елімізде 6 млн-нан астам адамның жан басына шаққандағы орташа табысы жылына 1,3 мыңға дейін (айына шамамен 50,8 мың теңге) болатынын атап өтті. Nielsen IQ мәліметтері бойынша, сауалнамаға қатысқан қазақстандықтардың 78%-ның қосымша шығындарға қаражат жоқ.
Сонымен қатар, сарапшы қазіргі жағдайда құрылыс компаниялары несие бойынша міндеттемелерін немесе жұмысшылардың жалақысын төлеу үшін бір реттік тұрғын үй акцияларын бастайды деп болжады.

Жалпы құлдырау болмайды. Бұл стихиялық акциялар, өйткені біреуге қарыздарын төлеу үшін 2 млн теңге, біреуге көбірек қажет болады. Жалпы, бағалар тұрақтанады және жылына 10-15%-ға өседі. Бұл қымбат құрылыс материалдарымен, жұмысшылардың жалақысының өсуімен, жабдықтың қымбаттауымен, үстеме шығындармен және басқа шығындармен байланысты. Есеп комитетінің бағалауы бойынша, бір жыл ішінде өзіндік құнының 60%-ы. құрайтын құрылыс материалдары 50-100%-ға қымбаттаған. Азық-түлікте өсуде, бұл жалақының көтерілуін білдіреді. Осыған байланысты тұрғын үйдің құны төмендей алмайды, ол тек өседі- деді Ерғалиев және ол мұндай турбуленттілік құрылысшылардың өздеріне тиімсіз екенін айтты.

Талғат Ерғалиев қазір мемлекеттік жобаларға қатысатын 600-ге жуық компания әлеуетті банкрот болып табылатынын атап өтті. 30%-ы нарықтан кететіні сөзсіз. Бұл ретте әлеуметтік және инфрақұрылымдық жобалар құрылысының едәуір үлесі тоқтап тұр, себебі мемлекет құрылыс материалдары бағасының өсуіне қарай шығыстарды уақытылы түзетуге үлгермейді. Нәтижесінде оларды жүзеге асыру мердігерлер үшін тиімді болмайды. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің (ИИДМ) мәліметінше, Қазақстанда жүздеген мемлекеттік нысандардың құрылысы тоқтатылды.
 

Біз тұрғын үй құрылысын ынталандыру бойынша бірқатар жобаларды ұсынамыз, ИИДМ және мүдделі мемлекеттік органдар дайын, бірақ қаржы министрлігі өткізбей тұр. Ол президенттің әкімшілігін күтеді, олар тікелей президентке қарайды. Шенеуніктер нақты жағдайды түсінбейді, нәтижесінде мемлекет басшысы жариялаған реформалар саботажға ұшырайды. Мәселен, жеті жыл ішінде 111 млн шаршы метр тұрғын үйді пайдалануға беру бойынша. үкіметте индустриялық жобалардың жұмыс істеу тетігін тікелей түсінетін неғұрлым құзыретті адамдар болғанын қалаймын, - деді Ерғалиев.

Спикер сондай-ақ, 2022 жылы жалпы айналымы 5 трлн теңгені құрайтын 15 млн шаршы метр үй салынып жатса, онда 10 млн азаматты жылжымайтын мүлікпен қамтамасыз ету үшін ипотекалық, инфрақұрылымдық және басқаларды қоса алғанда, бірқатар жобаларға тағы 5 трлн теңге құю қажет екенін атап өтті.

Құрылысшының пікірінше, мұндай қаражат салымы азаматтардың табысын ұлғайту, тұрғын үй жағдайларын жақсарту арқылы олардың әл-ауқатын арттыруға мүмкіндік береді.

Мемлекеттік органдар құрылыс саласына құйылған инфляциядан қорқады. Бірақ экономиканы ипотекалық бағдарламалар мен субсидиялар түріндегі ақшамен қаржыландыру арқылы біз адамдарға жалақыны көтеруге мүмкіндік береміз. Қолдау болмаған кезде кірістер өспейді және өнімдер қымбаттай береді. Қазақстандықтар кедейленіп, наразылықтарын білдіруде. Осыған байланысты бұл мәселеге кәсіби қатысушылардың пікірін ескере отырып, аса байыпты қарау қажет. Ақшаға халықтың және экономиканың әл-ауқатын арттыру құралы ретінде қарау керек, - деп түйінднді Ерғалиев.