Интернет алаяқтардан қалай қорғану керек

Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі жобасының Fingramota.kz сайтында алаяқтардың қандай күмәнді схемалар ойлап табатыны және оларға қалай қарсы тұру керек екені туралы айтылды.

Азаматтардан ақша ұрлау схемаларының бірі банктерді SWIFT халықаралық аударымдар жүйесінен ажыратумен байланысты. Өздеріңіз білетіндей, Еуроодақ елдері, АҚШ, Канада және Ұлыбритания жақында Ресейдің кейбір банктерін осы халықаралық банк жүйесінен ажыратуға келісті. Сонымен бірге осы жүйені аттас SWIFT халықаралық ұйымы бақылайды. Тек банкаралық деңгейде қолданылатын және бүкіл әлемде жұмыс істейтін барлық жүйенің ішінде SWIFT – жаппай қолданылатын жүйе және арнайы желі арқылы қаражат аударымдары, төлемдер және бағалы қағаздармен алмасу туралы ақпарат берудің қорғалған арнасы.

Телефон алаяқтары өздерін Қазақстан банктерінің қауіпсіздік қызметтері ретінде таныстыра алады және жинақтарды сақтап қалу үшін клиентті «қауіпсіз» шоттарға ақша аударуға банк SWIFT жүйесінен ажыратылуы мүмкін деген сылтаумен көндіре алады.

«Ол үшін клиент ақша қаражаттарын аударуға көмектесетін қандай да бір қосымшаны жүктеп алуы немесе картаның арт жағындағы үш таңбалы кодты, оның қолданыс мерзімін, сонымен бірге SMS арқылы келетін растау кодын қоса алғанда, банк карточкасының деректемелерін хабарлауы қажет. Қажет ақпарат алаяқтардан шыққаннан кейін, олар сөйлесуді аяқтап, сіздің банктік шотыңызды бірден босатады, тіпті сізді хабардар етпей жалған кредиттер бере алады», -делінген хабарламада.

Енді не істеу керек?

1. Сізге қоңырау шалушы ақша және оны «жоғалтып алмау» туралы әңгіме қозғай бастаса, бірден сөйлесуді үзіп жіберіңіз.

Банк қызметкері сіздің құпия деректеріңізді ешқашан сұрамайды және бірінші болып қоңырау шалмайды. Егер олар операцияны күдікті деп санаса, онда олар сіздің шотыңызды бірден бұғаттап, кейіннен оның анық-қанығына жетеді.

Сізбен қаржы алаяқтарының хабарласқанына көз жеткізу үшін бірден өзіңізге қызмет көрсетілетін банкке жедел желі нөмірі арқылы хабарласыңыз. Ешқашанда телефон қоңырауы келіп түскен нөмірге қайта хабарласпаңыз. Алаяқтар кез келген тіпті төрт таңбалы телефон нөмірлерін де заманауи технологиялардың көмегімен ауыстыруды үйреніп алған.

2. Бірінші болып қоңырау шалған адамға өз деректеріңізді беруге асықпаңыз, банкте деректеріңіздің онсыз да бар екенін ұмытпаңыз.

Шын мәнінде банкте жұмыс істейтін банк менеджері сізге хабарласып, тегіңізді, паспорт деректеріңізді, қандай картаның ресімделгені, онда қанша ақша қалғанын нақтыламайды. Банкте сіздің толық қаржылық досьеңіз – кредиттік тарихыңыз бар. Сондықтан да банктің қызметкерлері ешқашан телефон арқылы осы мәселелер бойынша хабарласпайды. Бұл ақпарат тек алаяқтар үшін ғана маңызды болып келеді.

Есіңізде болсын, банктер клиенттерден карточканың толық нөмірін, оның жарамдылық мерзімін, CVC/CVV, интернет-банкингтің логині мен паролін, код сөзін, SMS-хабарламаның кодын телефон арқылы сұрау үшін ешқашан қоңырау шалмайды. Банк бұл деректерді сіз өзіңіз қандай да бір мәселені шешу үшін сол жерге қоңырау шалған жағдайда ғана сұрата алады. Мысалы, шетелге барған кезде картаны бұғаттан шығару үшін, қайта шығарылған картаны қайдан алуға болатындығын нақтылау және т.с.с. Егер олар сізге қоңырау шалып, өзін банк қызметкері ретінде таныстырып, осындай ақпаратты сұраса, тіпті автоматты жауап бергішке айту керек болса да, күмән жоқ – бұл алаяқтар.

3. Егер телефон алаяқтары сізді қорқытуға тырысса, үрейленбеңіз!

Сіздің картаңызбен күрделі мәселе бар деген үрей тудыратын мәлімдемеге ең жақсы жауап: «Мен қазір тексеру үшін банкке қоңырау шаламын немесе өзім барамын». Қоңырау шалушы бірден телефонды өшіретініне сенімді болыңыз.

Сонымен қатар мына шараларды есте ұстаған жөн:

1. Сыни ойлауды қосыңыз.

2. Cұрақ қоя біліңіз.

3. Кибергигиенаны сақтаңыз.