Соңғы онжылдықтарда адамзат АИТВ-инфекциясын түсіну мен емдеуде үлкен қадам жасады. Егер бұрын бұл диагноз үкім сияқты көрінсе, бүгінде медицина АИТВ-мен ауыратын адамдарға ұзақ және белсенді өмір сүруге мүмкіндік береді. Алайда медициналық көмек АИТВ-мен өмір сүретін адамға қажет нәрсенің бір бөлігі ғана. Қоғамның, жақындарының, достарының, әріптестерінің қолдауы да маңызды. Өкінішке қарай, адамдарға диагнозы туралы ашық айтуға және оларға қажет көмек алуға кедергі келтіретін қорқыныш және сенімсіздік әлі де бар.
Негізгі проблемалардың бірі болып отырған - АИТВ-мен өмір сүретін адамдарға кемсітушілік көзқарас, яғни стигма. Көбісі жай ғана араласудан, қол алысудан немесе бірге тамақтану арқылы жұқтырудан қорқады. Бұл қорқыныштар негізсіз.
АИТВ жанасу, ыдыс-аяқ, құшақтасу немесе жалпы тұрмыстық заттар арқылы берілмейтінін білу маңызды. Инфекция тек қан, қорғалмаған жыныстық қатынас арқылы немесе босану, емшекпен емізу кезінде және әйел емделмеген уақытта анадан балаға ғана берілуі мүмкін.
Қоғам қорқыныштан бас тартқан кезде, түсіністік қорқыныштың орнын басады. Қолдау қарапайым нәрселерден — құрмет пен дұрыс қабылдаудан басталады.
Өз диагнозын білген адам үшін көбінесе алғашқы күндер ең қиын болады. Қорқыныш сезімі, кінәлау, мазасыздық пайда болады. Дәл осы сәтте жанында түсінетін және қабылдайтын адамдардың болуы өте маңызды. Туыстары мен достары үлкен рөл атқара алады. Олар жалғыздықтан арылуға көмектеседі, эмоциялық қолдау көрсетеді, дәрі-дәрмектерді қабылдау қажеттілігін еске салады, дәрігерге бірге барады. Жылы сөз бен қамқорлық өте маңызды. Сенім мен құрметке ие отбасыларда АИТВ-мен ауыратын адамдар өздерін қауіпсіз сезінеді. Адам өзін қажет және сүйікті сезінгенде, ол өз денсаулығына қамқорлық жасауға дайын.
Қазіргі антиретровирустық дәрілер вирусқа толық бақылау жасауға мүмкіндік береді. Егер адам емді тұрақты қабылдаса, қандағы вирус мөлшері инфекция басқаларға жұқпайтындай деңгейге дейін төмендейді. Бірақ терапияны сақтау үшін адамға тек тәртіп қана емес, психологиялық тұрақтылық та қажет. Мұндайда мамандар - инфекционист дәрігерлер, психологтар, әлеуметтік қызметкерлер маңызды. Олар диагнозды қабылдауға, онымен бірге өмір сүруге және болашақтан қорықпауға көмектеседі. Психологиялық көмек әсіресе диагноз туралы жаңалықты естіген жасөспірімдер мен жастар үшін өте маңызды.
Қолдау топтарының АИТВ-мен өмір сүретін басқа адамдармен кездесуі оларға жалғыз емес екендіктерін сезінуге көмектеседі.
Көптеген қалаларда АИТВ-мен ауыратын адамдарға көмектесетін қоғамдық және үкіметтік емес ұйымдар бар. Олар кеңес береді, заңгерлік көмек көрсетеді, ақпараттық науқандар жүргізеді және адамдарға терапияны дұрыс қабылдауды үйретеді. Сонымен қатар мұндай ұйымдар кемсітушілікпен күресуде. Олар АИТВ-мен ауыратын адамның кез келген басқа азамат сияқты еңбек ету, білім алу, отбасы және құрмет көрсету құқықтары бар екенін еске салады.
Мектептер, кәсіпорындар, мемлекеттік мекемелер әркім өзін қорғауда екендігін сезінетіндей атмосфераны құруы керек. АИТВ туралы мифтерді жою және қоғамда толерантты көзқарас қалыптастыру үшін білім беру бағдарламаларын жүргізу қажет.
АИТВ-мен ауыратын адамдарды қолдау мейірімділіктің көрінісі ғана емес, сонымен қатар қоғамның жетілуінің көрсеткіші. Қорқыныш неғұрлым аз, ал білімділік жоғары болса, соғұрлым инфекциямен күресу тиімді болады. Дәрігерге барудан және емдеуді бастаудан қорықпайтын адамдар инфекция көзі болудан арылады, ал бұл вирустың жалпы таралу деңгейінің төмендеуіне әсер етеді.
АИТВ-мен өмір сүретіндерді қолдаған кезде, біз бүкіл қоғамның жалпы денсаулығы мен қауіпсіздігіне үлес қосамыз.
АИТВ-мен ауыратын адамдарды қолдау қарапайым адамгершілік көзқарастан басталады. Ең негізгісі - шеттетпеу, айыптамау және қорықпау. Біздің әрқайсымыз басқаларды тыңдау, қолдау көрсету арқылы, АИТВ оқшаулануға себеп емес екенін түсіндіріп, өз үлесімізді қоса аламыз.
АИТВ-мен ауыратын пациент - ең алдымен, адам. Осыны есте ұстасақ, біздің кемсітушілік пен қорқынышқа орын жоқ қоғам құруға мүмкіндігіміз бар, онда айыптаудың орнына құрмет, мейірімділік пен өзара көмек басым болады.
АИТВ инфекциясы бойынша кеңес алу үшін 38-04-64 немесе 38-07-02 телефондарына хабарласыңыз. АИТВ-ның алдын алу орталығының сайты www.kazaids.kz.
Астана қаласы
АИТВ-инфекциясының алдын алу орталығы
эпидемиологиялық қадағалау бөлімінің эпидемолог-дәрігері
Э.С. Тулепбаева
