ҚХА саяси тұрақтылықты нығайтуда маңызды рөл атқарады – Бағдагүл Рахметқызы

Қазақстан халқы Ассамблеясы – тек қоғамдық келісім мен мәдени әртүрлілік саласындағы қызметімен шектелмей, ғылыми-сараптамалық кеңістікте де белсенді орны бар институт.

Бұл бағыттағы қызметі қазіргі заманғы мемлекет үшін аса өзекті болып табылатын этносаралық саясатты ғылыми негізде жүргізуге мүмкіндік береді. Ассамблеяның ғылыми-сараптамалық бағыттағы жұмысы қоғамдық пікір қалыптастыру, ғылыми деректер негізінде шешім қабылдау, сондай-ақ мемлекеттік этносаясаттың тиімділігін арттыруда маңызды рөл атқарады.

ҚХА жанынан құрылған Ғылыми-сараптамалық кеңес – осы бағыттағы негізгі орган. Оның құрамына этносаралық қатынастар, әлеуметтік саясат, тарих, саясаттану және құқық салаларында жұмыс істейтін танымал ғалымдар, сарапшылар мен практиктер енеді. Кеңестің басты міндеті – этносаралық қатынастардың даму динамикасын саралау, әлеуметтік зерттеулер нәтижелерін талдау, ұсыныстар дайындау және этносаралық тұрақтылықты нығайтуға бағытталған ғылыми әдістерді ілгерілету.

Ассамблея жүйесінде өңірлік деңгейде де ғылыми-сараптамалық кеңестер жұмыс істейді. Олар этносаралық ахуалды тұрақты түрде мониторингтеп, жергілікті ерекшеліктерге сай шешімдер қабылдауға негіз жасайды. Мысалы, өңірлік сарапшылар тобы әлеуметтік шиеленістердің алдын алуға арналған бағдарламалар әзірлеп, мемлекеттік органдарға нақты ұсынымдар береді. Бұл – орталық пен өңір арасындағы зияткерлік байланысты нығайтудың тиімді жолы.

Ғылыми кеңес жұмысының маңызды бағыты – әлеуметтік зерттеулер жүргізу. Ассамблея соңғы жылдары Қазақстан халқының этносаралық қатынастарға деген көзқарасын, толеранттылық деңгейін, ұлттық бірегейлік факторларын зерттеуге арналған кешенді зерттеулер жүргізді. Бұл зерттеулердің нәтижесі негізінде стратегиялық құжаттар әзірленіп, мемлекеттік саясатқа енгізілуде. Мысалы, «Этносаралық қатынастар индексі» немесе «Қоғамдық келісімнің әлеуметтік индикаторлары» сияқты әдістемелік құралдар әзірленіп, мемлекеттік басқару тәжірибесіне енгізілуде.

Сонымен қатар, Ассамблея Қазақстандағы академиялық қауымдастықпен, атап айтқанда ЖОО, ғылыми-зерттеу институттары және орталықтармен тығыз байланыс орнатқан. Мысалы, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті жанынан ҚХА кафедрасы жұмыс істейді, ал еліміздің басқа да университеттерінде этносаясат, мәдениетаралық коммуникация, толеранттылық бағытындағы курстар жүргізілуде. Бұл бағыттағы білім беру ісі Ассамблеяның ғылыми ықпалын арттырып қана қоймай, болашақ сарапшылар мен мамандардың жаңа буынын тәрбиелеуге мүмкіндік береді.

ҚХА ғылыми кеңістіктегі тағы бір маңызды бағыты – баспа және ақпараттық қызмет. Ассамблеяның бастамасымен этносаралық қатынастар, қоғамдық келісім, ұлтаралық саясат мәселелері бойынша ондаған ғылыми жинақтар, монографиялар мен оқу құралдары жарық көрді. Сондай-ақ, «Достық» журналы мен басқа да мерзімді басылымдар Ассамблеяның ғылыми-әдістемелік ой-пікірін таратып, қоғамда диалог пен түсіністікті қалыптастыруға үлес қосып отыр.

Қазақстан халқы Ассамблеясының ғылыми-сараптамалық кеңістіктегі орны – этносаралық тұрақтылықты ғылыми тұрғыда қамтамасыз ету мен интеллектуалдық ресурстарды тиімді пайдаланудың нақты моделі. Бұл бағыттағы жұмыс еліміздегі қоғамдық келісімді нығайтып, мемлекеттің этносаясатын сапалы деңгейге көтеруге мүмкіндік беріп отыр. ҚХА-ның ғылыми-сараптамалық қызметі – бейбітшілік пен тұрақтылықтың ғылыми негізде орнығуының маңызды кепілі.

Қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз етудегі орны.

Қазақстан халқы Ассамблеясы – ішкі қоғамдық тұрақтылықтың стратегиялық институционалдық тірегі. Қазақстан сияқты көпэтносты, көпдінді және көпмәдениетті қоғамда тұрақтылықты сақтау – кез келген саясаттың табысты болуының басты алғышарты. Бұл ретте ҚХА мемлекет пен азаматтық қоғам арасындағы байланысты нығайтатын, әлеуметтік интеграцияны жүзеге асыратын және конфессияаралық үйлесімділікті қамтамасыз ететін бірегей құрал ретінде қызмет атқарады.

Ассамблеяның қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз етудегі басты ерекшелігі – оның алдын алу сипатындағы қызметі. Яғни, этносаралық шиеленістердің алдын алу, түсіндіру жұмыстарын жүргізу, әлеуметтік-мәдени делдал болу – Ассамблея құрылымдарының күнделікті жұмыс бағытына айналған. Бұл бағытта қоғамдық келісім кеңестері, медиация орталықтары мен аналар кеңесі секілді құрылымдар жүйелі жұмыс атқарып келеді. Олар жергілікті деңгейдегі дау-жанжалдар мен әлеуметтік кикілжіңдерді уақытылы анықтап, бейбіт жолмен шешуге үлес қосады.

Ассамблеяның қоғаммен байланыстағы пәрменді тетіктерінің бірі – қоғамдық тыңдаулар мен ашық диалог алаңдары. Әр түрлі әлеуметтік топтардың, этностық қауымдастықтардың және жастардың қатысуымен өтетін мұндай кездесулер қоғамдағы алаңдаушылық тудыруы мүмкін мәселелерді алдын ала анықтап, ашық талқылауға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде азаматтар арасындағы сенімді нығайтып, мемлекеттік органдар мен халық арасындағы өзара байланыс сапасын арттырады.

ҚХА-ның құндылықтық негіздері – бірлік, ынтымақ, толеранттылық, азаматтық жауапкершілік – қоғамдық тұрақтылықтың рухани платформасы ретінде қалыптасты. Ассамблея осы құндылықтарды насихаттауда үнемі белсенділік танытып келеді. Бұқаралық ақпарат құралдарындағы ақпараттық саясаттан бастап, білім беру саласындағы патриоттық тәрбиеге дейінгі барлық бағыттарда Ассамблеяның идеялары сіңірілуде. Мысалы, ҚХА қолдауымен мектептер мен университеттерде «Бірлік сабағы», «Толеранттылық апталығы» сынды акциялар өткізіледі.

ҚХА қоғамдық тұрақтылықты нығайтуда жаңа технологиялар мен цифрлық құралдарды да тиімді пайдалануда. Әлеуметтік желілер арқылы этносаралық келісім идеяларын тарату, онлайн пікірталас алаңдарын ұйымдастыру, бейнематериалдар мен деректі фильмдер шығару арқылы Ассамблея жастар аудиториясына тікелей ықпал етіп отыр. Бұл әсіресе бүгінгі цифрлық қоғамда радикализм мен арандатушылық пікірлердің таралуының алдын алу үшін аса маңызды.

Сонымен қатар, ҚХА саяси тұрақтылықты нығайтуда да маңызды рөл атқарады. Мәжіліске ҚХА атынан сайланған депутаттар этностардың мүдделерін қорғай отырып, заңнамалық бастамалар көтереді. Бұл – этникалық топтардың мемлекеттік шешімдер қабылдау процесіне қатысуының нақты көрсеткіші және демократиялық инклюзияның үлгісі.

ҚХА қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз етуде ұлттық бірегейлік пен азаматтық тұтастықты нығайтуға бағытталған бағдарламаларды да іске асырып келеді. «Қазақстан – ортақ үйіміз» қағидаты негізінде әр азаматтың өзін біртұтас қазақстандық ұлттың өкілі ретінде сезінуіне жағдай жасалуда. Бұл – ұлтаралық татулықтың саяси емес, терең әлеуметтік-психологиялық негізі.

Қорытындылай келе, Қазақстан халқы Ассамблеясы қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз ететін сенімді және ұзақмерзімді тетік ретінде қалыптасты. Ол мемлекеттің ішкі саясатының маңызды бөлігін құрай отырып, этносаралық бейбітшіліктің ғана емес, елдің тұтастығы мен болашағының кепіліне айналды. ҚХА-ның осы бағыттағы қызметі – тұрақты мемлекет құрудағы озық тәжірибе мен жаңашыл көзқарастың үйлесімді симбиозы.

Бағдагүл Рахметқызы