АЭС энергетикалық тәуелділіктен арылу үшін керек

Азамат АЙТХОЖИН, Астана қаласы мәслихатының депутаты:

– Штабтың мүшесі ретінде, АЭС салу бізге не үшін қажет? Алдымен осы сұраққа жауап іздеп, энергетик мамандармен пікірлестім. Олар атом электр станциясы келешек үшін керек екенін жан-жақты түсіндірді. Әрине, көптеген адамдар сияқты Чернобыль және Фукусимамен ықтимал қорқыныш менде де болды. Дегенмен ақпаратты талдап, көзқарасым өзгеріп «АЭС – елдің және болашақ ұрпақтың тұрақты дамуын қамтамасыз етудің негізгі элементі» деген ойға келдім.

Қазіргі экологиялық жағдай жаңа энергетикалық шешімдерді қажет етеді. Әлемдік көшбасшылардың атом энергетикасына сүйенуі кездейсоқ емес, бұл елдің дамуына сенімділік береді. Біз өзімізді сенімді және таза энергиямен қамтамасыз ете отырып, алдыңғы қатарлы елдермен бір бағытта жүруіміз керек. Біздің электр энергиясын тұтынуымыз артып келеді және бұл ұзақмерзімді энергия көздерін іздеуді талап етеді. Мәселені терең зерттей келе, озық технологиямен салынған АЭС-терде қауіпсіздік мәселесі шешілгенін білдім. Сарапшылар әрбір станция қорғаныстың үш деңгейінен өтетінін түсіндірді, бұл атом энергетикасын ең қауіпсіз саланың біріне айналдырады.

Атом энергетикасын дамытудың артықшылықтарын ұмытпаған жөн. Көптеген жетекші елдер атом электр станцияларын ішкі қажеттіліктеріне ғана емес, экономикалық өсім үшін бұрыннан пайдаланып келеді. Әлем елдерінің тәжірибесіне сүйеніп, атом электр станцияларының құрылысы біздің энергетикалық қауіпсіздігіміз бен экономикалық тұрақтылығымызды нығайту үшін қажет деп есептеймін.

Штаб жұмысы аясында халықпен кездесіп, бұл жобаның маңыздылығын түсіндіріп жүрміз.

Қанат ЕСТЕК, Астана қаласы мәслихатының депутаты:

– Атом электр станциясының құрылысын негізгі экономикалық ынталандыру ретінде қарастыратын болсақ, бұл жобаны қолдау нақты факторға негізделгенін анық түсіну маңызды. Қоғамда екіұдай пікір бар. Егер адамдар бұл жобаға сенімсіздікпен қарайтын болса, онда күмән мен қорқыныштың нақты неден туғанын білуі керек.

Бүгін бізге қоятын бірінші сұрақ «Сіздің еліңізде электр қуаты жеткілікті ме?». Бұл сұрақты шетелдің инвесторлары да жиі қояды. Егер бізде өзіміздің энергетикалық ресурстарымыз жетіспейді немесе энергияны шетелден сатып алуға мәжбүрміз деп жауап берсек, инвестиция тарту өте қиын болады. Сондықтан атом электр станциясының құрылысы энергетикалық тәуелсіздік жолындағы маңызды қадам болып табылады. Ол капитал ағыны үшін тұрақты жағдай жасап, елдің экономикалық дамуын қамтамасыз етеді.

Штабтағы жұмыс барысында тұрғындар тарапынан «Германия неге атом энергиясынан бас тартты?» деген сұрақ қойылады. Бұл сұрақ мұқият талдауды қажет етеді. Толық бас тарту мен уақытша тоқтатудың арасында айырмашылық бар екенін түсіну маңызды. Германияда атом энергетикасын «жою» ғана емес, бірқатар факторларға негізделген шешім болды. Германия бірінші буын атом электр станциясын салған алғашқы елдердің бірі болды. Оның іске қосылғанына шамамен 50-60 жыл болды. Осы уақыт ішінде Германия атом энергиясын белсенді түрде пайдаланды, бірақ кейін оны пайдалануды тоқтату туралы шешім қабылдады. Себебі, бұл кезеңде олар үшін көрші елдерден электр энергиясын сатып алу экономикалық тұрғыдан тиімдірек. Бұл қазіргі экономикалық және энергетикалық шындыққа негізделген стратегиялық қадам.

Әрине, көптеген адамдарға Фукусима апаты үрей туғызады. 2030-2040 жылдардың болашағына көз жүгіртсек, атом электр станцияларының жаңа буынының технологиясы түбегейлі өзгереді. Оларды алдыңғы буынмен салыстырғанда айырмасы жер мен көктей. Жаңа станциялар қауіпсіздік пен тиімділіктің әлдеқайда жоғары деңгейіне ие болады, бұл тәуекелдерді азайтады және оларды энергетикалық болашақтың негізгі элементіне айналдырады. Ертең жер сілкінісі болса немесе ұшақ атом электр станциясына құласа не болады деп таңқалады. Ғалымдар станциялар 7-8 баллға дейінгі жер сілкінісіне төтеп беретінін, тіпті ұшақ құлаған жағдайда жарылыс болмайтынын айтады.

Халыққа үндеу айтқым келеді: референдумға қатысып, дауыс беріңіздер. Сіздің пікіріңіз елге керек.

Әбдіғали БАЗЫЛХАНҰЛЫ, Астана қалалық АЭС құрылысы жөніндегі халық штабының мүшесі:

– Атом электр станциясын салудың маңызы неде? Біздің мамандар жобаның қажеттілігі мен маңыздылығын жан-жақты түсіндіріп, талқылайды, ал шешімді халық қабылдайды.

2023 жылдың алғашқы алты айында сарапшылардың пікірінше, біз Ресейден 175 миллион долларға электр энергиясын импорттадық. Сонымен қатар, біз кейде Қырғызстаннан электр энергиясын сатып аламыз. Сондай-ақ, Қазақстандағы радиохабар станцияларының 70 пайызға жуығы пайдалануға жарамсыз жағдайда. Қазіргі жағдайда өнеркәсібімізді дамыту, қазақстандық өнім шығаратын зауыттар салу және қалыпты өмір сүруді қамтамасыз ету үшін бізге сенімді және тұрақты электр энергиясы қажет.

Энергия үнемдейтін құрылғылар орнатылғанымен, олар зауыттар мен ірі өнеркәсіптік нысандардың құрылысына қажеттілікті қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз. Менің ойымша, бұл біздің қазіргі басымдылығымыз – жұмыс, оның болашағы бар және біз келесі ұрпаққа дайындап жатырмыз. Егер атом электр станциясын салу туралы шешім қабылданса, экологиялық жағдайды және ықтимал радиациялық залалды да ескеру қажет. Жобаның қоршаған ортаға қалай әсер ететінін және тәуекелдерді азайту үшін не жасалып жатқанын түсіну маңызды.

Уақыт өтіп жатыр және бүкіл әлемдегі адамдар жаңа технологияларға мұқтаж. Сондықтан алдыңғы қатарлы ғылымда соңғы буын 3+ атом электр станциясы пайда болуда. Мамандардың айтуынша, бұл адамзат пен қоршаған ортаға қауіп төндірмейді. Ол заманауи стандарттарға сай және қауіпсіздіктің барлық соңғы жетістіктерін ескере отырып салынады деп күтілуде.

Мәдина ӘЖІКЕНОВА, Астана қаласы мәслихатының депутаты:

– Өздеріңіз білетіндей, 6 қазанда атом электр станциясын салу бойынша референдум өтеді. Осыған байланысты бұл жобаны қолдау мақсатында қалалық штаб ұйымдастырылды. Қазір штаб құрамына 127 адам кіреді, оның 85-і – спикер.

Спикерлер ретінде экология және энергетика саласының мамандары қатысып, тақырыптың маңыздылығын терең талдауда. Негізгі мақсат – атом электр станциясын салу қажеттілігін түсіндіру.

Біздің қалалық штабтың құрамына осы кездесулерде талқылауға белсене қатысып, өз пікірлерін білдіретін 6 партия өкілі де кірді. Барлық қатысушылар жобаның артықшылығымен қатар, ықтимал кемшіліктерін талқылауда.

Жоғары технологияларға негізделген қоғамда дамудың бірден-бір тетігі – электр энергиясы. Онсыз өркениет көшінен қалып, жолдан жаңыламыз. Озық елдердің қатарына қосылуда IT, робот технологияны қоғамның барлық саласына енгізе бастадық. Ал, олардың тұрақты жұмыс істеуіне энергия қажет. Міне, осыдан-ақ энергияның жаңа көздерін іздеудің маңызын түсінге болады.

 

Шынар ХАМИТОВА